De halfbroer van mijn oma.....of toch niet ?

Johannes Stolk

 
Mijn oma (Oma van Elsloo-Visser)  had in totaal 10 broers en zussen, samen waren zij met zijn 11e, 4 stuks uit het vorige huwelijk van haar moeder en 6 uit haar moeders 2e huwelijk. 
3 ervan heeft zij nooit gekend omdat zij overleden al kort na hun geboorte. 
Ze heeft dus een aantal half broers en zusters. Maar het laatste kind van moeders eerste huwelijk, Johannes Stolk (1913-2007)....is dat wel een halfbroer ? of is het toch een volle broer..

                                                              



We beginnen even bij haar moeder, Geertruida Plak.
Geertruida trouwt op 17-02-1909 te Rotterdam met Teunis Jacobus Stolk, Al gauw werd hun eerste kindje geboren, Wilhelmina Jacoba Stolk. Het gezin woont dan op de Rechter Rottekade te Rotterdam. 
In de jaren erna krijgen ze nog 3 kinderen ( 1910,1912 en 1913) , waarvan er een maar 1 maand geleefd heeft. Op 13-10-1913 scheiden Geertruida en Teunis.  Vier jaar later op 14-10-1917 zal zij te Rotterdam hertrouwen met Klaas visser. Samen met Klaas zal zij nog eens 6 kinderen krijgen waaronder mijn oma. 

Omdat ik het hele gezin aan het documenteren ben , was ik bezig met alle geboorte aktes op te zoeken van de kinderen, hier staan bijvoorbeeld adressen in, wat ik heel interessant vind, want ja, waar en hoe woonde zij in die tijd. 
Netjes begin ik bij het eerste kind uit het eerste huwelijk en zo door naar de volgende, Tot ik bij het laatste kind uit dit huwelijk kwam.  Johannes Stolk, geboren 19-07-1913. 
Het viel mij op dat hij geboren is in het jaar van de scheiding van zijn ouders, en er viel mij nog iets op. De aangifte van de geboorte is niet gedaan door zijn ''vader'' Teunis Stolk, maar door......Klaas visser... (Deze naam is al in het verhaal voorbij gekomen 😏)
Klaas visser ? Huh, maar dat is toch de man waar zij in 1917 mee trouwt...Hier klopt iets niet, waarom doet hij ''in zijne tegenwoordigheid" aangifte van de geboorte..

Even terug naar de scheiding van Geertruida en Teunis, waarom zijn ze gescheiden ? Dus gauw op zoek naar de scheidingdocumenten. Hopend dat daar een reden van scheiding instaat, en Bingo, deze stond erin. Op grond van: Door genoemde Geertruida Plak gepleegd overspel

Nu komen dus de vragen, maar overspel, in 1913, terwijl hun in dat jaar een kindje krijgen? Is zij kort erna vreemd gegaan, in der zwangerschap of ervoor ? Nee, het moet wel ervoor zijn, waarom zou klaas dan de aangifte doen, of was klaas toevallig daar omdat Teunis afwezig was, wegens werk ?, en dat hij als ''Vriend'' de aangifte taak op zich nam? Zoveel vragen.....

Al een tijdje liep ik al rond met het al deze vragen, klopt dit wel ? Ik ging mij eens verdiepen in Johannes zijn leven zelf, Ik kwam een persoonskaart van hem tegen waarop stond dat Johannes in 1917 op 4 jarige naar Overschie ging. 2 maanden voordat zijn moeder hertrouwde , Johannes was toen 4 jaar oud. Dit is vreemd, wat moet hij daar?  Er staat bij dat hij ingeschreven staat bij een ene C J van Sante, Dus gaan we maar op zoek naar deze man, ik kwam deze man later tegen in het archief van Den Haag, ook een bevolkingskaart. En wie staat er ook op dat adres, juist, Johannes. Hij staat erbij als Pleegzoon. 
Is Johannes weggestuurd door zijn moeder ? of weggehaald ? Zijn oudere zussen wonen wel gewoon thuis, Hier is echt iets vreemds aan de gang. en heel toevallig een paar maanden voor het huwelijk van zijn moeder. Op 06-08-1928 als Johannes 15 jaar oud is word hij weer ingeschreven bij zijn moeder en klaas. Om vervolgens op 12-04-1929 weer te vertrekken naar Ermelo, samen met zijn pleegvader van Sante. Op 23 jarige leeftijd, op 30-04-1936 komt Johannes weer in het huis bij zijn moeder vanuit Ermelo, hier woont hij een kleine 6 maanden tot hij zijn eigen persoonskaart kreeg ( Dus op zijn eigen ging wonen)

Zou hij weggestuurd zijn omdat hij een buitenechtelijk kind was? een schande voor het gezin ? Is hij wel van Teunis Stolk ?

Dus ik ga weer terug rond de tijd van zijn geboorte. Ben begonnen met een soort tijdlijn van het leven van zijn moeder/vader. Een enkele datum op een rijtje, zodra die datums bij elkaar staan valt er iets op....Teunis Stolk kan 100% niet zijn vader zijn....

1909 - Huwelijk Geertruida Plak en Teunis Stolk
30-11-1909 - Eerste dochter word geboren
20-12-1910 - Zoon Teunis word geboren
19-02-1911 - Zoon Teunis overlijd
06-02-1912 - Dochter Aaltje (Tante Aal) word geboren
13-02-1912 - Teunis Stolk vertrek naar Sydney (Waarom ? wegens werk ?)
15-04-1913 - Teunis komt weer thuis na zijn tijd in Sydney
30-06-1913 - Teunis vraagt Scheiding aan 
19-07-1913 - Johannes Stolk word geboren. 
13-10-1913 - Scheiden Geertruida en Teunis

Zie je die datums, Teunis is 14 maanden in het buiteland geweest, toen hij terug kwam was zijn vrouw al ruim 6 maanden zwanger, 3 maanden na zijn thuiskomt word zijn ''Zoon'' geboren....zijn zoon dat niet zijn kan zoon zijn, want tijdens de verwekking was hij in het buitenland...En Klaas visser deed de aangifte...

(In die tijd. als er een kind geboren werd en moeder op papier nog getrouwd was kreeg het kind automatisch de achternaam van de echtgenoot van dat moment)

Bevolkingsregister van Teunis Stolk waarop de datums van vertrek en terugkomst van Australie op staat

Dus...Teunis kwam terug, ziet dat zijn vrouw zwanger is van een ander, misschien haar zelf het huis uit geschopt en vraagt de scheiding aan, en vertrek weer naar Sydney waar hij hertrouwd. 
Omdat Klaas ''in zijn tegenwoordigheid'', (dus aanwezig geweest bij de bevalling en/of in de buurt). en Geertruida daarna ook met hem trouwt, vermoed ik dat haar overspel dus met Klaas zal zijn geweest, en deze Klaas, de vader van mijn oma, ook de echte vader is van Johannes. Johannes heeft altijd de achternaam Stolk gedragen, 

Voordat Klaas en Geertruida in 1917 trouwde, kregen ze samen nog een zoon en een dochter, Jan Arie (1915-2006)  en Maria Clasina (1917-1918). Tijdens hun huwelijk Erkend Klaas deze twee kinderen als zijn kinderen, Maar Johannes word nergens vermeld...

Dus Johannes is niet de halfbroer, (mijn half oudoom), maar (Waarschijnlijk) de echte broer, (Mijn echte Oudoom) van mijn oma. Of....toch wel een halfbroer, misschien is Geertruida wel met een hele andere man het bed in gedoken....en later klaas ontmoet...staat hij daarom niet op hun huwelijk als erkend kind ? Of wel maar weggestuurd omdat het een ''Schande was" 

Mijn oma zelf heeft hier nooit over verteld, misschien was dit ook in de doofpot gestopt door haar moeder en vader, in de hoop dat dit verhaal geheim zou blijven.

Sorry overgrootmoeder, dat ik, je achterkleindochter de hobby familiegeschiedenis heeft en de geheimen boven water haalt 🙈

Onze straat in sportdorp

Deel van de straat na 1941, voor 1950

Zoals jullie wel weten ben ik erg bezig met stamboomonderzoek naar mijn (Schoon)familie en help andere er ook graag mee. Vaak kom ik bij onze voorouders straatnamen tegen waar zij gewoond hebben. Deze vind ik bijvoorbeeld in geboorte/overlijdensaktes of bij de bevolkingsregistraties/gezinskaarten. Als ik een adres heb gevonden ga ik altijd opzoek, waar was deze straat, bestaat de straat nog steeds, hoe zag het er vroeger uit, of wat is daar allemaal gebeurd?
Vaak kom je dan hele leuke dingen tegen, zoals een burenruzie, een advertentie of iemand die op het adres een winkeltje had. 

Laats was ik bezig met een straatnaam, kopje thee erbij en zoeken maar, Ik staarde even naar buiten en dacht, wat is er hier in deze straat nou eigenlijk allemaal gebeurd? Is hier wat over te vinden. 

De straat waar ik het over heb is de Wielrenstraat in de wijk ''Sportdorp'', gelegen in Ijsselmonde (Rotterdam). Wij wonen hier sinds 2006 en de kinderen groeien hier op!

De ene deel van de straat (De overkant) komt uit het jaar 1941 en het andere deel waar wij in wonen komt uit het jaar 1950. Dus eigenlijk nog niet zo oud, is er dan wel wat te vinden?

ik ging op onderzoek uit en dook de databank van oude kranten in!!

Allereerst kom ik een aantal geboortes en overlijdens familieberichten tegen, deze zal ik hier niet plaatsen of noemen vanwege nog levende mensen, Maar hierdoor ben ik wel achter wie er in zo beetje hier voor onze tijd in de straat gewoond hebben.

De eerste artikel wat ik tegenkom, komt van juni 1946, In de wielrenstraat, in een van de tuinen ontploft een granaat. Deze lag op een stapel planken en de persoon kwam er met een andere plank tegen aan. Gelukkig heeft de persoon het overleefd en is behandeld in het zuiderziekenhuis.

De volgende artikel die ik vond in de oude kranten is weer een ongeluk in het jaar 1949, Twee mannen werkte op het dak aan een aanbouw. Helaas ging het niet goed en zakte zij door het dak heen. Een van de mannen is met kneuzingen naar het zuiderziekhuis vervoerd

We gaan naar het jaar 1950, op de stadionweg, hier vlakbij is er een inbraak geweest, de politie werd ingeschakeld, zo ook de politiehond Presto. Presto volgde het spoor van de inbreker tot aan onze straat, helaas raakte Presto door een hevige regenbui het spoor kwijt?

Alleen de vraag is nu, is de inbreker ooit gepakt ?

Tot nu toe zijn dit de verhalen wat ik kan vinden uit onze straat, Ok, in de tijd dat ik hier woon is er ook wel genoeg gebeurd, maar dat staat nog niet tussen de historische kranten......
In de databank vond ik vanaf 1941 vele advertenties, er werden spullen verkocht en spullen gevraagd. 

Zo ook in 1957, toen werd er een Citroën II te koop aangeboden, en in 1960 een Volkswagen door die zelfde persoon. 

Zo zie ik ook herenfietsen, kinderwagens, 2 avondjaponnen, een vulkachel, een lintzaag, een trouwjapon, een schrijfmachine, Aquarium, en heel veel auto's Te koop aangeboden worden tussen de jaren 1941 tot 1995. 
Zelfs verkoop advertenties van buren die tot op de dag van vandaag nog in deze straat wonen.

Tot nu toe heb ik over onze straat niet meer kunnen vinden, wel van de omliggende straten, of van de wijk zelf! En daar zitten ook een hoop leuke verhalen tussen.

Helaas heb ik weinig ''oude'' foto's kunnen vinden van onze straat (In de jaren '40 tot '70).

Misschien dat ik deze ooit zal tegenkomen, of mensen mij eraan kunnen helpen. 

Heb jij nog een leuk verhaal over onze straat? Woon je er zelf, of heb je er zelf gewoond. 
Misschien oude foto's of krantberichten in je bezit die je met mij wil delen? 
Laat het mij vooral weten, Deze gaan natuurlijk in mijn "Wielrenstraat" archief
En misschien kan ik dan wel een deel 2 schrijven.

Volgende keer ga ik eens kijken in de straat waar ikzelf ben opgegroeit, voordat ik hier kwam wonen, deze straat is ouder, dus daar zullen ook een hoop mooie en minder mooie verhalen tussenzitten.


-------------------------------------------
Bronnen : Stadsarchief rotterdam 
                 Delpher
-----------------------------------------------------

Oorsprong en verspreiding Familienaam "de Pan"

 

Koekenpan, Frituurpan, Hapjespan, nichtje van Peter Pan....

Hoe vaak ik dat vroeger wel niet naar mijn hoofd gesmeten kreeg op school, De Pan, Mijn meisjesnaam....

Maar waar komt deze naam nou eigenlijk vandaan? En wat betekend het nou ? 

Ik ben begonnen om eerst eens te kijken waar deze naam allemaal voorkomt in Nederland. 
Zoals ik al wist vanwege de stamboom onderzoek komt de naam het meest voor in Zeeland, Goes om precies te zijn. 
Rond het jaar 1947 waren het ongeveer 63 mensen met deze naam, in de telling van 2007 ruim 121. 

Volgens mijn stamboom gegevens is onze oudste voorvader die ik kon vinden overleden in Arnemuiden, dus Nederland, ik kon niets van hem vinden, later vond ik dat hij getrouwd was in.......Oostende, Belgie.

Komen we dan uit België dan ?
Op bewijs dat hij daar getrouwd is, kan ik helemaal niets vinden in Belgie...de Pan, klinkt een beetje Frans....Misschien afgeleid van Du Pan? 
Ik ben gaan kijken op de oorsprong en populariteit van geneanet. 
Hier kreeg ik de kaart van Europa te zien....

En ja hoor.....FRANKRIJK

Maar zou het echt ? is de naam verbasterd? of was t toen al de Pan? misschien zonder tussenvoegsel.
Dus ik met mijn goeie Franse takenknobbel (NOT) naar Franse archieven op zoek gegaan...Ook hier vond ik een pagina om de verspreiding van de naam in het land te bekijken, en ook hier is te zien dat de naam veel voorkomt. Ik heb gekeken in de vroegste periode die kon, 1891-1915. Er waren toen 421 mensen verspreid met deze familienaam.

Dit maakte mij toch echt nieuwsgierig.Verder zoeken, vertalen, het niet snappen, Nog meer vertalen (Handig die google translate).....En Bingo....een archief waar zijn naam stond, (Van die voorvader) Maar ja is het hem ? De datums kwamen aardig overeen met de tijd waarin hij leefde...
Kwam hij toch uit Frankrijk ? Is hij onderweg naar Nederland, getrouwd in België ? Is hij maar kort in Oostende geweest waardoor er niets van hem te vinden is daar? Zoveel vragen, Zoveel antwoorden waar ik naar op zoek moet.....

Wie weet.....Ik ga door met zoeken...

Oja....De Pan....wat betekend het nou ?

Nou...Als onze voorvader echt een Fransman was.......
(Ik had dus ff een ""Duhhhhh"" momentje.)

Pan in frans =.......Brood 

"Herkomst : Pan is de Provençaalse vorm van brood, Bijnaam voor bakker''

Hier kunnen we dus uit opmaken dat of hij, of een van zijn voorouders, bakker als beroep had

Kortom. Wij zijn dus eigenlijk Familie de Bakker, alleen in de Franse vorm......
 


~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Bron : Geeanet, Filae.com, Cbgfamilienamen
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~`

Susanna de Pan, De vrouw die onze naam doorgaf....

 

234 jaar geleden, op vrijdag 01-01-1790 werd in het kleine stadje Goes (Zld) Susanna geboren. 

Zij was het eerste kindje van de pasgetrouwde stel Willem de Pan (1764-1802) en Joanna van Dalen (1764-1842). Zij word vernoemd naar haar grootmoeder aan vaders kant. Op 06-01-1790 word zij gedoopt in de plaatselijke kerk.

Het was een arm gezin waarin Susanna werd geboren en opgroeide, haar vader werkte als arbeider, en moeder zorgde voor het huishouden. 
In de volgende 6 jaren werden er nog 3 broertjes en 3 zusjes geboren. 

Als Susanna 12 jaar oud is, in 1802 is overlijd haar vader. Samen met haar broertje Hubregt is zij nu half-wees.

Uit het stukje van het weeskamerarchief kunnen wij uitmaken dat de overige broertjes en zusjes al op hele jonge leeftijd zijn overleden, misschien zelfs kort na hun geboorte.

Haar grootvader Huibregt van Dalen (1734-1807) krijgt de voogdij over Susanna en haar broertje Hubregt, en moeder voedt hun op ondanks dat zij de wezen niets kan geven.

In het jaar 1811 kom ik Susanna weer tegen in de archieven, in dat jaar staat Susanna geregistreerd op een inwonerslijst als dienstbode bij de familie Ocks. Zij is dan 21 jaar oud. 

Het hoofd van de familie is Jan Philip Ocks (Zeepzienderknecht). 

Een jaar later op 11-04-1812 beval Susanna van haar eerste kindje, ze noemt hem Jan. 
Jan krijgt de achternaam van zijn moeder, vader is onbekend. Nou ja voor ons, zij zelf zal het wel geweten hebben. Maar wie zou zijn vader kunnen zijn ? Als ik naar de vernoemingsregels kijk uit die tijd. Word het eerst geborene zoon vernoemd naar vaders vader. Maar er is geen ''wettelijke'' vader. Als ze ervoor gekozen had om het naar haar eigen vader te vernoemen, had hij geen Jan geheten.

Maar we kijken even een jaar terug,in 1811, Susanna was in dienst van Jan Philip Ocks, zou hij misschien de vader zijn? Want het gebeurde in die tijd vaker dat de mans des huizes zich vergreep aan zijn personeel. Of zou het misschien van zijn zoon zijn? want hij heette immers ook Jan. 

Kleine Jan overleed toen hij 1,5 jaar oud was.


Op 08-03-1815 beval Susanna van haar tweede zoon, Willem. Ook hij krijg de achternaam van zijn moeder, en vader is onbekend. Volgens zijn geboorteakte is Susanna nog steeds een dienstbode, maar of dat nog voor de familie Ocks is of een andere familie is niet bekend. 

In het jaar 1821 volgt haar derde zoon : Johannes, ook hij zal de achternaam ''de Pan'' krijgen en ook bij hem is er geen vader bekend.

5 jaar later werkt Susanna als arbeidster er krijg ze haar vierde zoon op 28-06-1826, Leendert zal hij gaan heten, en ook hier het zelfde verhaal als zijn oudere broers, Leendert overlijd als hij 3 maanden oud is. 

De 6 jaren daarop kan ik niets vinden over Susanna, tot op 21-03-1832, Op deze dag verwelkomt zij haar eerste dochtertje, Neeltje. Ook hier het bekende verhaal als hierboven, helaas overlijd Neeltje 6 uur na haar geboorte.

Het blijft weer 3 jaren stil, Susanna is ondertussen 45 jaar oud en nog steeds werkzaam als arbeidster, ze beval op 08-02-1835 van haar 6e kindje, een zoon, zij vernoemd hem naar haar grootvader Huibrecht.... 
Ook bij hem is er geen vader bekend.


In totaal krijgt Susanna 6 kinderen, er zitten tussen de geboortes soms lange jaren, bij de eerste 2 kinderen werkte ze dus als dienstbode, bij de laatste vier kinderen staat in de geboorteaktes dat zij werkzaam is als arbeidster. En bij alle 6 de kinderen is de vader onbekend.

Nu is de vraag, zijn deze kinderen van mannen waarmee ze relaties had ,waren het scharrels, of was er toch wat anders aan de hand? Misschien deed ze aan prostitutie, het was natuurlijk veel armoe en ze moest toch rondkomen met der kinderen,  maar hiervan heb ik nog geen bewijs voor kunnen vinden.
Maar doordat zij haar kinderen in het onecht kreeg en de kinderen de achternaam van haar kregen, heten wij nu '''de Pan".

Susanna zorgde voor 3 jonge kinderen ( de andere drie overleden voor hun eerste levensjaar) en werkte keihard in armoede, er gebeurde van alles in Goes en omstreken, Napoleon was aan de macht,  en zijn broer Lodewijk was de eerste koning van Nederland. Deze kwam ook rond 1810 in Goes, Zou Susanna hem gezien. ontmoet hebben ?

In het jaar 1848 overlijd haar zoon Johannes op 27 jarige leeftijd, hij was militair van beroep.

4 jaar later in 1852 overlijd ook Willem, haar tweede zoon op 37 jarige leeftijd, Hij was soldaat bij het Koninklijk Nederlandsche Indië en vaarde  op het schip "Koning der Nederlander". Hij vertrok in het jaar 1842 en overleed 10 jaar later op Macassar in Indonesië.


Susanna, nog steeds ongehuwd, bleef over met nog 1 zoon, haar jongste : Huibrecht, Mijn voorvader...

Huibrecht trouwde, kreeg ook kinderen en bleef tot zijn dood in Goes wonen.


Susanna overleed op 70 jarige leeftijd, als ongehuwde dochter van Willem en Johanna. 


Dus, Omdat huibrecht de achternaam van zijn moeder kreeg, hebben wij nu de achternaam ''de Pan'', Had zijn vader wel bekend geweest of gehuwd geweest dan hadden wij nu een hele andere achternaam gehad. Zullen wij hier nog ooit achterkomen ? Misschien niet, of misschien toch wel, ooit in de toekomst wil ik eens zo'n DNA-test willen doen om te kijken wat hieruit de uitkomsten zijn en misschien komen we er zo achter wie nou onze echte voorvader geweest is en welke naam hij droeg.



~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Bronnen :    Zeeuws archief, Openarch, Familysearch, nationaal archief
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~










 

Vandaag 104 jaar geleden.

Vandaag 104 jaar geleden...

Op donderdag 27-11-1919 werd er op de Brede Hilledijk 84 te Rotterdam,  des namiddag te twaalf uur

mijn grootvader Pieter van Elsloo geboren. Een zoon van Jacob van Elsloo (1896-1979) en Cornelia Johanna Maria van Esch (1900-1977). De aangifte van de geboorte werd gedaan door zijn grootmoeder Jacobje Visser (1867-1937)  Echtgenoot van Pieter van Elsloo (1865-1950) waar Pieter naar vernoemd is.

geboorteakte Pieter 

Brede Hilledijk omstreeks 1918

 

     Natuurlijk heb ik vele verhalen over mijn lieve opa, verhalen vanuit de familie maar ook mijn eigen herinneringen. 

Maar de titel van deze blog zeg het al: vandaag 104 jaar geleden.

Wat gebeurde er allemaal op de dag en het jaar dat mijn grootvader het levenslicht zag? In welke wereld kwam hij terecht?

Want kort ervoor was de wereld in oorlog, de eerste wereldoorlog, oftewel ''de Grote oorlog''. Gelukkig bleef Nederland neutraal, waardoor de grote oorlog aan ons voorbij ging.

Maar er heerste ook een grote pandemie in die tijd ''de spaanse griep''  

Op deze dag 27-11-1919, 104 jaar geleden lag de temperatuur tussen 1.3 en 4,7 graden.

Er was 4,9 mm neerslag. De gemiddelde windsnelheid was 2 Bft (Zwakke wind) Bron: KNMI

Op 27 november 1919 ondertekende Bulgarije, als een van de verslagen partijen uit de eerste wereldoorlog, in Neuilly-sur-Seine een vredesverdrag met de geallieerde. De Bulgaren waren verplicht om verschillende gebieden, die ze tijdens de oorlog veroverd hadden, af te staan.

Wat gebeurde er on het jaar 1919 

-In het jaar 1919 was koningin Juliana de vorst van Nederland

-Nederland had zo'n 6,7 miljoen mensen 

- Luchtvaartmaatschappij KLM word opgericht

- Er word voor het eerst in Nederland Jazz gespeeld, dit gebeurde in het Casino Variété aan de Coolsingel in Rotterdam.

- Het Nederlandse voetbalelftal speelt sinds mei 1914 weer eens een officieel interland en wonnen met 3-1 van Zweden

-De gele trui word ingevoerd bij de Tour de France

-Gezondheidsautoriteiten verklaren de Spaanse griep-pandemie voorbij. ( naar schatting 38.000 mensen in Nederland stierven aan deze griep)

En er gebeurde natuurlijk veel meer, de kranten uit die tijd staan vol met nieuws over de Grote Oorlog en de Spaanse griep. Maar ook de vele films die Charlie Chaplin uitbracht. 

Maar het grootste nieuws in onze familie was toch wel dat Pieter geboren.

Pieter, die de tweede wereldoorlog meemaakte, te werk gesteld werd in Duitsland, in 1946 trouwde met Maria Klazina Visser, samen 3 kinderen kregen en 8 kleinkinderen, en de vele achterkleinkinderen die daarna volgde....ooit vertel ik jou verhaal, zodra ik alles heb uitgezocht....love you

Pieter van elsloo
1919-1996

Het leven van mijn oudste voorvader aan moeders-kant

    
Van mijn oudste voorvader, Hendrik Jacobs van Elselo weet ik bijna helemaal niets. 
Wat ik weet over deze man zijn twee huwelijksdatums, een overlijdensdatum, 5 kinderen (Of misschien ook wel meer ?), zijn beroep en een stukje uit de krant. Hij ging wonen in Sloten, Friesland, maar zijn wieg stond in het dorpje Elsloo zo'n 55,5 km verderop. 

Maar toch, door alles wat wij nu de dag weten over de geschiedenis, kunnen wij doormiddel van een vergrootglas een klein beetje een kijkje nemen in zijn leven en in de wereld waar hij op dat moment in leefde. 


Jeugd Hendrik

Zoals ik eerder vertelde staat de wieg van Hendrik in Elsloo, een klein landbouwdorp, waar de landerijen merendeels behoren tot grote grondbezitters. Een van de geschiedschrijvers maakt er melding van, dat te Elsloo stamhuizen hebben gestaan van de familie Frankena en Portenga. Zou Hendrik daartoe behoren ? Wat de familie Frankena aangaat, kan men uit de stemkohieren zien, dat die hier vele eigendommen had.

In de doopboeken van de plaats Elsloo komt er in 1738 een kind voor genaamd Hendrik, zoon van Jacob Franken dit past wel bij de familie Frankena. 

 Hendrik groeide waarschijnlijk op, op een van deze landerijen. 

Het oudste feit wat ik heb kunnen vinden van Hendrik is een inschrijving van lidmaten in de stad Sloten op 13 mei 1764. (Maar misschien was Hendrik al eerder in Sloten) Hendrik is op dat moment een jongeman van ongeveer 26 jaar oud. Het zal een hele reis zijn geweest in die tijd omdat men toen met een postkoets / huifkar of een trekschuit op reis gingen. Die 55,5 km zal een flinke rit zijn geweest met de koets of huifkar aangezien de wegen slecht waren en bij slechte weersomstandigheden vaak onbegaanbaar waren door modder. 


                                     

    Inschrijving Hendrik van Elseloo Lidmaten


Beroep

Kort nadat Hendrik zich heeft laten in schrijven in het kerkboek (Lidmaten) word hij beroepen tot schoolmeester te sloten. Hij volgt hiermee zijn voorganger Hendrik Martens Kleynhouwer op die in het voorjaar van 1764 gestorven is. Naast schoolmeester was hij ook voorzanger. 

Het onderwijs in de 18e eeuw was heel anders dan nu. In plaats van klassikaal les te geven, zit de schoolmeester achter zijn katheder, handhaaf min of meer de orde , voorziet leerlingen van schoolbehoeften en zet ze vervolgens aan het werk. De kinderen zitten op bankjes of op de grond en werken individueel. 

Dit werken kan bestaan uit spellen, spellend lezen en lezen. Dit gaat allemaal half hardop, dus is het een geroezemoes van belang. De kinderen die al kunnen lezen mogen gaan schrijven. Dat zijn er meestal niet zoveel. Enkele keren per dag roept de meester zijn leerlingen naar zijn lessenaar. 

Dan laat hij hen het geleerde opzeggen of voorlezen. Wie het niet goed doet, krijgt een paar venijnige tikken op de handpalmen met de plak, een houten stok met een breed uiteinde.

Huwelijken en kinderen 

Na twee jaar gaat Hendrik terug naar Elsloo, Daar trouwt hij op een koude en regenachtige zondag 06-11-1768 met de 22 jarige Roelofjen Anthonijs Kortrijk uit Dwingeloo, Drenthe. Na de plechtigheid in de kerk zullen ze een klein feestje gevierd hebben met vruchtengebak gemaakt van fijne suiker, witte bloem en in sterke drank gedrenkte vruchten. 
Al gauw neemt hij zijn bruid mee terug naar Sloten waar hij nog steeds de functie van schoolmeester vervuld. Na drie maanden huwelijk blijkt Roelofjen zwanger te zijn van hun eerste kindje. 9 maanden later op een regenachtige zondag, 05-11-1769, een dag voor hun 1-jarige huwelijksdag, word hun dochtertje geboren. Ze noemen haar Jannetje Antijna, en diezelfde dag word zij nog gedoopt in de plaatselijke kerk.
Maar dan slaat het noodlot toe, Roelofje overlijd op 09-11-1769, vier dagen na de geboorte van hun eerste kindje.


    Huwelijk Hendrik en Roelofjen



Hendrik komt alleen te staan met zijn pasgeboren dochtertje, waarschijnlijk zal hij in de opvoeding geholpen zijn door zijn ouders, buren en/of vrienden. Of Misschien had hij wel een dienstmeid in huis. Ondertussen beoefend Hendrik nog steeds zijn functie van schoolmeester en voorzanger van de kerk.

Zo gaat het 4 jaar lang door tot hij de 22 jarige Wijtske Oeges visser ontmoet, Op Zondagmiddag 07-11-1773 trouwen zij in de plaatselijke kerk in sloten. 


    Huwelijk Hendrik en Wijtske 


Wijtske is de dochter van Oege Meeuw (Meevis/Mevis) beurtschipper op Amsterdam 1749, portier op de Gaastmerpoort en burgemeester en Froukje Gerkens

2 jaar na hun huwelijk bevalt Wijtske van haar eerste kindje, helaas komt het kindje levenloos ter wereld. Wat een verdriet zal dat zijn geweest, Al gauw raakt Wijtske opnieuw zwanger, Op donderdag 08-02-1776 konden ze de plaatselijk vroedvrouw oproepen, want de baby komt eraan. Het was een koude februari dag, 0,4 graden. Aangezien Wijtske uit een welgesteld gezin kwam (Vader was burgemeester) zullen ze wel in een wat ''luxere'' woning gewoond hebben waar ze een haard konden aansteken om de kamer te verwarmen. Dezelfde dag word hun dochtertje geboren, en ze noemen haar Froukjen Hendrijks. Tien dagen later word zij gedoopt in de plaatselijke kerk!


    Doop Froukjen


Twee jaar later op 21-01-1778 krijgt het stel hun tweede kindje, een zoon, hij krijg de namen Jacobus Hendriks. Vernoemd naar zijn opa aan vaders kant. (Volgens de vernoemingregel uit die tijd). Het was een bijzondere dag, want niet alleen hun zoon zag het levenslicht maar die avond konden ze aan de horizon ook het noorderlicht zien! 

Jannetje, Hendriks oudste dochter uit zijn eerste huwelijk was op dat moment 9 jaar, zij zal haar stiefmoeder ondersteund hebben met het verzorgen van de nieuwe baby en haar andere zusje Froukjen van toen 2 jaar. 
Acht dagen later zal het gezinnetje zich melden bij de plaatselijke kerk om Jacobus te dopen.


    Doop Jacobus

Het jaar 1780 breekt aan, Hendrik is druk met zijn school en Wijtske met de kinderen. Wijtske raakt in de zomer van 1780 opnieuw zwanger (Juli of aug) van haar 4e kind, het geluk kon niet op. Maar dan op 19-10-1780 overlijd hun dochtertje froukjen.  Tussen 1779 en 1784 heerste er in het land Dysenterie (Diaree). Dus het kan zijn dat ook Froukjen hiervan slachtoffer was. 

Zes maanden later op 08-04-1781 word de kleine Oege geboren , een Jongen, Hij is vernoemd naar zijn opa aan moeders kant. Een klein lichtpuntje in het verdriet na het overlijden van Froukjen. 
Na een week, op de 15e van de maand zal Oege gedoopt worden.

Kort zal de vreugde van de geboorte van het nieuwe gezinslid zijn, Hendrik, de schoolmeester van het kleine stadje Sloten, Iedereen in dit stadje zal hem zeker kennen, wegens zijn beroep maar ook als voorzanger van de kerk, waar (bijna) iedereen wel kwam, Het hoofd van het gezin, overleed op 30-07-1781, Op 43 jarige leeftijd.

Zijn Vrouw Wijtske bleef achter met haar stiefdochter Jannigje van 12, en hun zoon Jacobus van 3 en de pasgeboren baby Oege. 

Hoe het haar verder ging ?

Zij hertrouwde in 1784 met Johannes Ruardi, Secretaris en later de burgemeester van Sloten, Samen kregen zij in de periode 1785-1795 vijf kinderen. 
in 1791 overleed Oege van Elsloo op 10 jarige leeftijd, waaraan is niet bekend.

Sloten, waar Hendrik en zijn gezin woonde van 1764 tot 1781

Bron: Wikimedia.org 1780: Gezicht van het oosten op de stadsmuur en Koepoort te Slooten.

Petrus Cornelis van Esch (1868-1916) ''Gevangen in Glas''

 

Op Zondag 15 Maart 1868 wordt er in Roosendaal-Nispen een jongen geboren, 

Hij zal de naam Petrus Cornelis van Esch krijgen, 

Hij is het 8e kind van Cornelis van Esch en Elisabeth Notenboom.

Als Petrus oud genoeg is gaat hij net als zijn vader werken bij de spoorwegen.

Op 23-jarige leeftijd stapt hij in het huwelijksbootje met 16-jarige  Maria Christina Vos. 
Beide ouders van het bruidspaar gaven hun toestemming voor het huwelijk,

Petrus en Maria betrekken een huisje in Roosendaal-Nispen wijk M nummer 247 (Damstraat)

Al gauw, op 26-07-1892 word er op dit adres hun eerste kindje geboren, Elizabeth Johanna. 
3 jaar later krijgen zij op 17-03-1894 hun tweede dochter. genaamd : Adriana Maria
En nog een 3 jaar later bevalt Maria op 02-04-1897 van een zoon : Herman Cornelis

Ze lijken een gelukkig en rustig leventje te lijden, Petrus werkt ondertussen als Spoorwegbeambte, en Maria zorgt thuis voor de kinderen. 

Op 17-11-1898 word hun gezinnetje uitgebreid met nog een zoon : Cornelis Henricus,
1 maand en 11 dagen na zijn eerste verjaardag (28-12-1899) overlijd Henricus thuis, s 'avonds ten 20.00 aan Bronchitis Acuta

Een kleine 3 maanden later besluit het echtpaar met hun kinderen te gaan verhuizen , waarschijnlijk vanwege het werk van Petrus. 

Ze vertrekken op 02-03-1900 naar Rotterdam en betrekken een woning op de Rosestraat 173.

Maria is inmiddels hoogzwanger van hun 5e kind. 

Later dat jaar op 30-06-1900 word hun dochter Cornelia Johanna Maria geboren (Mijn overgrootmoeder)

En nog eens een jaar later op 17-10-1901 verwelkomen zij hun laatste kind, een zoon genaamd Petrus Gerardus Cornelis.

In de jaren erna verhuizen zij nog een aantal keer in Rotterdam, zo wonen zij een tijdje op de Katendrechtsche straat, de Nassaustraat en de Persoonsstraat.

Maar dan, in 1908 begint de ellende (of misschien eerder(!)). 

Ik kom in een bevolkingsregister van Rotterdam tegen dat Petrus naar Leeuwarden is vertrokken, of beter gezegd gebracht, naar de bijzondere strafgevangenis.

Dit maakte mij natuurlijk heel nieuwsgierig, wat heeft deze man op zijn kerfstok ?

In de krant van het Rotterdamsch nieuwsblad (01-10-1908) kom ik tegen dat Petrus in hoger beroep is gegaan tegen het vonnis van de 6 jaar gevangenisstraf wat hem opgelegd is. (Geëist was 5 jaar)

In dit krantenartikel kom ik meteen tegen wat hij dus gedaan heeft, ''Wegens misdrijf tegen de Zeden''

                             

Vervolgens komen we een krantbericht tegen van de Telegraaf op 13-11-1908,  Petrus is door de rechtbank aldaar veroordeeld tot 6 jaar gevangenisschap , wegens het plegen van ontucht met een minderjarige.

Kort daarna word Petrus overgeplaatst naar het blokhuispoort in Leeuwarden, hier zal hij de komende 6 jaar zijn straf uitzitten. 

Hij komt terecht op de afdeling Bijzondere Strafgevangenis. 

Als Petrus ruim 1 jaar vast zit, op 05-05-1909 besluit Maria van hem te scheiden.

 ''op grond van de veroordeling tot een vrijheidsstraf van zes jaren van bovengenoemde Petrus Cornelis van Esch''

Scheidingsakte Petrus en Maria

Op 22-06-1914 komt Petrus voorwaardelijk vrij en gaat terug naar Rotterdam, Hij word op 02-07-1914 weer ingeschreven in deze stad. 

Op 16-11-1914 volgt zijn definitieve ontslag

Als een gevangen word ontslagen word en een glasplaatje gemaakt met de foto van de persoon, dit noemen ze ''gevangen in glas'', Na wat zoekwerk op de site van blokhuispoort, vond ik de foto van Petrus Cornelis. 

Ondanks wat hij gedaan heeft vind ik het toch wel leuk om een gezicht te zien van deze man. 

Ook zijn signalement kaart heb ik daar kunnen vinden, Zijn gevangene nummer staat erop, Hoe lang hij was en wanneer hij zijn ontslag van de gevangenis kreeg. 

Na zijn gevangenschap ging Petrus aan het werk als bankwerker en later als metaaldraaier,
Hij heeft niet lang van zijn vrijheid kunnen genieten, want 2 jaar later op  19-11-1916 overlijd hij op 48 jarige leeftijd. 

Waarschijnlijk was Petrus al een tijdje ziek, Dit vermoed ik omdat hij naar het bijzondere strafgevangenis moest, op deze afdeling kwam je als je jonger was dan 18 of ouder dan 60, Alsmede zieken. 

Petrus was 40 jaar toen hij op deze afdeling terecht kwam ( dus binnen die 18 en 60 jaar)
Dus hoogstwaarschijnlijk was hij al ziek toen hij hier aankwam. 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bronnen
-Blolhuispoort.nl 
-Delpher
-Stads Archief  Rotterdam
-Openarch.nl
-Familysearch


Mocht u meer informatie, foto's, verhalen en/of opmerkingen hebben over deze persoon, mail mijn gerust

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------