Susanna de Pan, De vrouw die onze naam doorgaf....

 

234 jaar geleden, op vrijdag 01-01-1790 werd in het kleine stadje Goes (Zld) Susanna geboren. 

Zij was het eerste kindje van de pasgetrouwde stel Willem de Pan (1764-1802) en Joanna van Dalen (1764-1842). Zij word vernoemd naar haar grootmoeder aan vaders kant. Op 06-01-1790 word zij gedoopt in de plaatselijke kerk.

Het was een arm gezin waarin Susanna werd geboren en opgroeide, haar vader werkte als arbeider, en moeder zorgde voor het huishouden. 
In de volgende 6 jaren werden er nog 3 broertjes en 3 zusjes geboren. 

Als Susanna 12 jaar oud is, in 1802 is overlijd haar vader. Samen met haar broertje Hubregt is zij nu half-wees.

Uit het stukje van het weeskamerarchief kunnen wij uitmaken dat de overige broertjes en zusjes al op hele jonge leeftijd zijn overleden, misschien zelfs kort na hun geboorte.

Haar grootvader Huibregt van Dalen (1734-1807) krijgt de voogdij over Susanna en haar broertje Hubregt, en moeder voedt hun op ondanks dat zij de wezen niets kan geven.

In het jaar 1811 kom ik Susanna weer tegen in de archieven, in dat jaar staat Susanna geregistreerd op een inwonerslijst als dienstbode bij de familie Ocks. Zij is dan 21 jaar oud. 

Het hoofd van de familie is Jan Philip Ocks (Zeepzienderknecht). 

Een jaar later op 11-04-1812 beval Susanna van haar eerste kindje, ze noemt hem Jan. 
Jan krijgt de achternaam van zijn moeder, vader is onbekend. Nou ja voor ons, zij zelf zal het wel geweten hebben. Maar wie zou zijn vader kunnen zijn ? Als ik naar de vernoemingsregels kijk uit die tijd. Word het eerst geborene zoon vernoemd naar vaders vader. Maar er is geen ''wettelijke'' vader. Als ze ervoor gekozen had om het naar haar eigen vader te vernoemen, had hij geen Jan geheten.

Maar we kijken even een jaar terug,in 1811, Susanna was in dienst van Jan Philip Ocks, zou hij misschien de vader zijn? Want het gebeurde in die tijd vaker dat de mans des huizes zich vergreep aan zijn personeel. Of zou het misschien van zijn zoon zijn? want hij heette immers ook Jan. 

Kleine Jan overleed toen hij 1,5 jaar oud was.


Op 08-03-1815 beval Susanna van haar tweede zoon, Willem. Ook hij krijg de achternaam van zijn moeder, en vader is onbekend. Volgens zijn geboorteakte is Susanna nog steeds een dienstbode, maar of dat nog voor de familie Ocks is of een andere familie is niet bekend. 

In het jaar 1821 volgt haar derde zoon : Johannes, ook hij zal de achternaam ''de Pan'' krijgen en ook bij hem is er geen vader bekend.

5 jaar later werkt Susanna als arbeidster er krijg ze haar vierde zoon op 28-06-1826, Leendert zal hij gaan heten, en ook hier het zelfde verhaal als zijn oudere broers, Leendert overlijd als hij 3 maanden oud is. 

De 6 jaren daarop kan ik niets vinden over Susanna, tot op 21-03-1832, Op deze dag verwelkomt zij haar eerste dochtertje, Neeltje. Ook hier het bekende verhaal als hierboven, helaas overlijd Neeltje 6 uur na haar geboorte.

Het blijft weer 3 jaren stil, Susanna is ondertussen 45 jaar oud en nog steeds werkzaam als arbeidster, ze beval op 08-02-1835 van haar 6e kindje, een zoon, zij vernoemd hem naar haar grootvader Huibrecht.... 
Ook bij hem is er geen vader bekend.


In totaal krijgt Susanna 6 kinderen, er zitten tussen de geboortes soms lange jaren, bij de eerste 2 kinderen werkte ze dus als dienstbode, bij de laatste vier kinderen staat in de geboorteaktes dat zij werkzaam is als arbeidster. En bij alle 6 de kinderen is de vader onbekend.

Nu is de vraag, zijn deze kinderen van mannen waarmee ze relaties had ,waren het scharrels, of was er toch wat anders aan de hand? Misschien deed ze aan prostitutie, het was natuurlijk veel armoe en ze moest toch rondkomen met der kinderen,  maar hiervan heb ik nog geen bewijs voor kunnen vinden.
Maar doordat zij haar kinderen in het onecht kreeg en de kinderen de achternaam van haar kregen, heten wij nu '''de Pan".

Susanna zorgde voor 3 jonge kinderen ( de andere drie overleden voor hun eerste levensjaar) en werkte keihard in armoede, er gebeurde van alles in Goes en omstreken, Napoleon was aan de macht,  en zijn broer Lodewijk was de eerste koning van Nederland. Deze kwam ook rond 1810 in Goes, Zou Susanna hem gezien. ontmoet hebben ?

In het jaar 1848 overlijd haar zoon Johannes op 27 jarige leeftijd, hij was militair van beroep.

4 jaar later in 1852 overlijd ook Willem, haar tweede zoon op 37 jarige leeftijd, Hij was soldaat bij het Koninklijk Nederlandsche Indië en vaarde  op het schip "Koning der Nederlander". Hij vertrok in het jaar 1842 en overleed 10 jaar later op Macassar in Indonesië.


Susanna, nog steeds ongehuwd, bleef over met nog 1 zoon, haar jongste : Huibrecht, Mijn voorvader...

Huibrecht trouwde, kreeg ook kinderen en bleef tot zijn dood in Goes wonen.


Susanna overleed op 70 jarige leeftijd, als ongehuwde dochter van Willem en Johanna. 


Dus, Omdat huibrecht de achternaam van zijn moeder kreeg, hebben wij nu de achternaam ''de Pan'', Had zijn vader wel bekend geweest of gehuwd geweest dan hadden wij nu een hele andere achternaam gehad. Zullen wij hier nog ooit achterkomen ? Misschien niet, of misschien toch wel, ooit in de toekomst wil ik eens zo'n DNA-test willen doen om te kijken wat hieruit de uitkomsten zijn en misschien komen we er zo achter wie nou onze echte voorvader geweest is en welke naam hij droeg.



~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Bronnen :    Zeeuws archief, Openarch, Familysearch, nationaal archief
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~